Δημοτικό Σχολείο – Εκπαίδευση – Κοινοτική Βιβλιοθήκη
Το παλιότερο κτίριο του Δημοτικού σχολείου κτίστηκε το 1853 πάνω από την αγία Παρασκευή στη θέση που είναι σήμερα το Νηπιοτροφείο.
Το σημερινό κτίριο θεμελιώθηκε το 1925, ολοκληρώθηκε στη δεκαετία 1930, λειτούργησε το 1936.
Έκλεισε το 2012, αφού είχαν μείνει τρία παιδιά, τα οποία πήγαν στο Δημοτικό Σχολείο Κεφαλοχωρίου Κόνιτσας, στα δεκαπέντε χλμ. απ΄το Επταχώρι. Σε αίθουσά του μεταφέρθηκε απ΄την Κοινότητα Επταχωρίου η Κοινοτική Βιβλιοθήκη μας, με 2.800 αξιόλογα βιβλία.
Από το βιβλίο του Δημητρίου Τσίγκαλου «Το Επταχώρι, χίλια χρόνια στις εθνικές επάλξεις» , κεφάλαιο: «Η εκπαίδευση στο Βουρβουτσικό την εποχή της Τουρκοκρατίας»
«Οι πληροφορίες που διασώθηκαν από τους ιστοριογράφους και τη ζωντανή παράδοση του λαού μας, εμφανίζουν την προσπάθεια των κατοίκων τού Βουρβουτσικού για τη μόρφωση των παιδιών τους πολύ σοβαρή και υπεύθυνη. Ο αριθμός τών δασκάλων που προσλαμβάνονταν, ιδίως μετά το 1854, είναι πολύ μεγαλύτερος του αριθμού που αντιστοιχεί στα Ελληνόπουλα της ελεύθερης Ελλάδας κατά την επίσημη στατιστική τού υπουργού παιδείας Αυγερινού (εφημερίδα «ΑΙΩΝ», 14 Μαΐου 1870).
Στο Βουρβουτσικό υπήρχαν πάντοτε -μετά το 1854- δύο έως τρεις δάσκαλοι, που ήσαν αρκετά καταρτισμένοι στην ελληνική γλώσσα και ειδικευμένοι στη χρησιμοποίηση των πινάκων και στο αληθινό νόημα της αλληλοδιδακτικής μεθόδου. Η δημογεροντία του χωριού πλήρωνε διακριτικούς μισθούς σε δασκάλους με καλή φήμη και ευδόκιμο προϋπηρεσία, ανεύρισκε τους περισσότερους απ΄αυτούς στην Ήπειρο. Όταν ελευθερώθηκε η Μακεδονία από τον τουρκικό ζυγό, στο Επταχώρι λειτουργούσε 6/ξιο Δημοτικό Σχολείο με 3 διδασκάλους, 2 διδασκάλισσες, 72 μαθητές 52 μαθήτριες. Εφημέρευαν τρεις ιερείς. (Μακεδονικό ημερολόγιο 1913, σελ. 210)
Στην εποχή τής Τουρκοκρατίας οι διδάσκαλοι με φροντίδα των εφοροεπιτρόπων μισθοδοτούνταν από το κοινοτικό ταμείο. Το ποσό εξασφαλίζονταν με απόκρυψη φόρων.
Ονόματα δασκάλων από τα παλιά χρόνια διασώζονται στον εκκλησιαστικό κώδικα του ιερού Ναού τής Αγίας Παρασκευής. Ανάμεσα σ΄αυτούς και κάποιος Παπασαμουήλ το 1651. Στα χρόνια τής Τουρκοκρατίας υπηρετούσαν στο Βουρβουτσικό οι διδάσκαλοι Βασίλειος Τσιρόπουλος, Γρηγόριος Μούζας, Ιωάννης Σόλτας, Παπαϊωάννου, Νικόλαος Ξανθόπουλος, Καρακότης.
Ο ιστοριογράφος Κωνσταντίνος Μπογιατζής, ο οποίος ήταν γραμματοδιδάσκαλος, υπηρέτησε σε πολλά χωριά τής Καστοριάς, όμως δεν μπόρεσε να ασκήσει το έργο του στην ιδιαιτέρα του πατρίδα, το Βουρβουτσικό, επειδή δεν είχε αξιωθεί να εκμάθει τη μέθοδο της αλληλοδιδακτικής.
Την ανάγκην να επανδρώσουν τα σχολεία μας συγχωριανοί δάσκαλοι ενίσχυσε η δημογεροντία με την ενθάρρυνση πολλών παιδιών να φοιτήσουν σε σχολεία που «πρυτάνευε» η αλληλοδιδακτική μέθοδος. Ο ιστοριογράφος Δημήτριος Ρούφος γράφει σχετικά με το θέμα αυτό: “Φιλομαθείς δε τινες νέοι, απόφοιτοι του σχολείου του Βουρβουτσικού, φλεγόμενοι υπό ανωτέρας σπουδής, πριν ή ανεγερθώσι τα εν Τσοτυλίω σχολεία (1871) της Μακεδονικής Αδελφότητος, μετέβησαν εις τα εν Σιατίστη ακμάζοντα σχολεία και εσπούδασαν επί τρία έτη ελληνικά μαθήματα και την αλληλοδιδακτικήν μέθοδον και ούτω διωρίσθησαν δημοδιδάσκαλοι εις τας κωμοπόλεις Μακεδονίας, εν αις εδίδαξαν ευδοκίμως, έδρασαν δε και εις τον πολιτισμόν της εαυτών πατρίδος.”
Μετά το 1882, που ελευθερώθηκε η Θεσσαλία, πολλοί κάτοικοι εκπατρίστηκαν και εγκαταστάθηκαν στα χωριά της Θεσσαλίας, στο Καζακλάρ (Αμπελώνα) οι περισσότεροι, αλλά και στον Τύρναβο, αρκετοί. Επίσης κατέβηκαν και συντεχνίες οικοδόμων για αναζήτηση εργασίας. Οι φιλοπρόοδοι του βουνού άνθρωποι εκμεταλλεύτηκαν την περίσταση και πέτυχαν να σπουδάσουν παιδιά τους στα Γυμνάσια Βόλου και Καρδίτσας. Άλλοι νέοι, αργότερα, σπούδασαν στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και άλλοι σε Γυμνάσια της Δυτικής Μακεδονίας (Καστοριάς, Κοζάνης, Σιατίστης, Τσοτυλίου).
Από το λεύκωμα του 1978 των ξενιτεμένων μας στην Αμερική:
“Οι πρωτοπόροι ούτοι μετανάσται (1900-1901) προτού ακόμη εξοφλήσουν τους ναύλους των, διενήργησαν έρανον διά την Εκκλησίαν του χωριού των, και συνέλεξαν το ποσόν 700 δολλαρίων. Μετά παρέλευσιν δυο ετών νέα συνέλευσις γίνεται εις την ίδιαν πόλιν καί αποφασίζεται να αναβληθή η ανέγερσις της Εκκλησίας λόγω του πολέμου εις την περιφέρεια εκείνην. Εκ της συγκεντρώσεως δε αυτής εξεπήδησεν η ιδέα περί διορισμού μιας διδασκαλίσσης εις το Σχολείον τού Βορβουτσικού, και προς τον σκοπόν τούτον όλοι ομοφώνως απεφάσισαν την ίδρυσιν της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητος Βορβουτσιωτών «Το Βορβουτσικόν». Για τον μισθό τής δασκάλας του χωριού, που η ’Αδελφότης είχε αναλάβει να πληρώνει, έπρεπε να γίνεται έρανος. ’Αργότερα, τό 1921, συνέρχεται έκτακτη γενική συνέλευση, πού έγκρίνει τις ιστορικές εκείνες αποφάσεις : μόνιμον ιατρόν στό χωριό καί ανέγερση νέου δημοτικού σχολείου.”
————————————————————————————
Το κτίριο του δημοτικού σχολείου χρησιμοποιήθηκε και για άλλους σκοπούς. Το 1941 εκεί μέσα βασάνιζαν οι Ιταλοί τους Επταχωρίτες… Χρησιμοποιήθηκε και ως «ανταρτοδικείο». Το 1944, όταν αποχωρούσαν οι Γερμανοί, εκεί στάθμευσαν και συγκέντρωσαν τα διάφορα προϊόντα που κουβαλούσαν μαζί τους. Εκεί γίνονται και οι εκλογές.
—————————————————————————————–
Τα σκολειά χτίστε
… Λιτά χτίστε τα, απλόχωρα, μεγάλα,
γερά θεμελιωμένα, από της χώρας,
ακάθαρτης, πολύβοης, αρρωστιάρας,
μακριά μακριά τ’ ανήλιαγα σοκάκια,
τα σκολειά χτίστε.Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων
περίσσια ανοίχτε, να ΄ρχεται ο κυρ Ήλιος,
διαφεντευτής, να χύνεται, να φεύγει,
ονειρεμένο πίσω του αργοσέρνον-
τας το φεγγάρι.Γιομίζοντάς τα να τα ζωντανεύουν
μαϊστράλια και βοριάδες και μελτέμια
με τους κελαηδισμούς και με τους μόσκους,
κι ο δάσκαλος, ποιητής και τα βιβλία
να είναι σαν τα κρίνα …
Δημοτικό Σχολείο
Μέσα σ’ αυτό άναψε το φως για να βγούμε από της άγνοιας το σκοτάδι.
Μέσα σ’ αυτό λειάνθηκε της αμάθειας η τραχύτητα.
Μέσα σ’ αυτό πλούτινε η ψυχή μας με τον πλούτο τής γλώσσας μας.
Μέσα σ’ αυτό πλημμύρισε η καρδιά μας από Ελλάδα.
Με τέχνη χτισμένο, ψηλό και λιτό,
ευάερο, ευήλιο, ευρύχωρο, απλό,
πολλά παραθύρια και σκάλα φαρδιά,
φιλόξενο πάντοτε για τα παιδιά.
Ναός των γραμμάτων, του γένους φρουρός,
της γνώσης φορέας, του σκότους εχθρός.
Αν έλειπαν κάποιων τα βάρβαρα χέρια,
βέργες, φωνές και βαριές προσβολές,
κάποιες αλήθειες διαστρεβλωμένες,
και σκοπιμότητες απατηλές,
θα ’μασταν όλοι καλύτεροι, πλήρεις,
και σαν μεγαλώναμε, καθάριες αρχές.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΕΡΑΜΑΡΗΣ